جایگاه مذهب و مسائل فقهی در مناسبات ایران و عثمانی در دورۀ صفویه و افشاریه (با تأکید بر متن مصالحه‌نامه‌ها)

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش مذهب و فقه در روابط ایران و عثمانی در دورۀ صفویه و افشاریه با تکیه بر متن مصالحه‌نامه‌های دوجانبه است. روش/رویکرد پژوهش: رویکرد نویسنده در این مقاله کیفی-تاریخی است. داده‌ها براساس اسناد و منابع تاریخی گردآوری و تجزیه‌وتحلیل شده‌اند. یافته‌های پژوهش: یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که مناسبات ایران و عثمانی همزمان با استقرار حکومت صفویه در قلمرو ایران و رسمیت‌یافتن مذهب تشیع، به تنش و بی‌ثباتی بیشتر، عمیق‌تر، و طولانی‌تری دچار شد. روابط تاریخی ایران با همسایگان غربی‌اش به‌میزان زیادی متأثر از مسائل سوق‌الجیشی و اقتصادی بوده و جنگ‌های کوچک و بزرگ و معاهدات گوناگون صلح، وجه غالب این روابط پرفرازونشیب بوده‌است؛ بااین‌حال، به‌نظر می‌رسد که در دورۀ بررسی‌شده، ایرانیان و عثمانی‌ها (به‌ویژه عثمانی‌ها) مذهب را دستاویز مهم‌تری برای آغاز جنگ قرار می‌دادند؛ بنابراین، مذهب و مسائل فقهی جایگاه و نقش پررنگ‌تری در متن معاهدات فی‌مابین داشته‌است.